Преглед на кодот на Подмочани во НОБ

== Подмочани во НОБ ==

* На почетокот на 1941 година во Подмочани е формирана организација на СКОЈ во која членувале Јордан Наумовски, Косте Кусаковски и Живко Стефановски.<ref name=":0" />:<sup>108-109</sup>
* На 10 април 1941, по борбата кај [https://www.google.com/maps/@41.0655509,21.1021027,1406m/data=!3m1!1e3 Ѓаватски Дервен], меѓу германската и бившо - југословенска војска, Подмочанското семејство Шушевци ([[Вангел Шушевски|Вангел]] и син му [[Ѓорѓи Шушевски|Ѓорѓи]]) и други, пренесоа и сокрија неколку пушки, кои подоцна беа искористени за вооружување борци од селото што излегоа во партизани во 1942 година.<ref name=":0">Владо А. Ивановски, Ѓорги Танковски - Лилин, Кице Јанкуловски. Хронологија на настаните во Преспа (1912-1944). Институт за национална историја, Скопје. Битола 1995.</ref>:110
* Во октомври 1941 година во Подмочани членови во СКОЈ биле: [[Јордан Наумовски]], [[Косте Кусаковски]], [[Круме Ристевски]] (Роџевски), [[Живко Камбуровски]], [[Јордан Шушевски]], [[Крсте Фотевски]], [[Милан Шушевски]], [[Ѓорѓи Шушевски|Ѓорѓи (Георгија, Ѓоргија) Шушевски]], [[Јонче Будак]] и [[Живко Стефановски]] - секретар.<ref name=":0" />:132
* Во октомври 1941, во куќата на Кечуловци, партиската ќелија во село Подмочани одржа состанок во присуство на [https://mk.wikipedia.org/wiki/Јосиф_Јосифовски Јосиф Јосифовски] - Ѓорче Свештарот. По негов предлог донесено е решение да се формираат две партиски ќелии од следните членови: Во првата келија: [[Ефтим Ристевски]], [[Симе Несторовски]], [[Крсте Кечуловски]], [[Киме Шушевски]] и [[Мите Кечуловски]]; во втората келија: [[Борис Шушевски]], [[Лазе Парговски]], [[Косте Дојчиновски|Коста Дојчиновски]], а од ноември во неа е член и [[Живко Стефановски]]. Секретар на првата келија беше [[Ефтим Ристевски]], а на втората [[Лазе Парговски]].<ref name=":0" />:132
*Есента 1941, во куќата на [[Борис Шушевски]] во Подмочани, [[Ефтим Ристевски]] - секретар на партиската келија во селото, се состана со [https://mk.wikipedia.org/wiki/Кузман_Јосифоски-Питу Кузман Јосифовски - Питу] од Прилеп член на ПК КПЈ за Македонија. На состанокот се дискутираше за положбата во делот на Преспа под италијанска окупација.<ref name=":0" />:135
*Есента 1941, радиото на [[Наум Ристевски]] од село Подмочани, сместено во [[Медиум:СпироРистиќКуќа.jpg|куќата]] на [[Спиро Ристиќ]] (Ристевски) (татко на  Наумeта, инаку свештеник во селото), се користеше како пропагандно средство за информирање меѓу членовите на КПЈ и прогресивните луѓе за запознавање со настаните и политичката ситуација, во земјата и во светот.<ref name=":0" />:135
*Есента 1941, набавно-потрошувачката задруга во село Подмочани се користеше како место за масовна политичка работа меѓу населението. Со задругата раководеа членови на КП и симпатизери кои беа во одборот на задругата. По директива на Мите Богоевски, за раководител на задругата беше поставен [[Ефтим Ристевски]].<ref name=":0" />:135
*Во декември 1941 во Ресен пристигнаа двајца илегалци од Прилепскиот партизански одред: [https://mk.wikipedia.org/wiki/Ѓоре&#x20;Велкоски Ѓоре Велкоски] - Милан и [https://mk.wikipedia.org/Илија&#x20;Јовановски Илија Игески]. Подоцна двајцата илегалци се легализирале и биле прифатени во Подмочани кај [[Ефтим Ристевски]] и [[Киме Шушевски]], каде се легализирале како терзии од Струга, кај Борис Србинот ([[Боривоје Костиќ]]) кој поседувал шивачка машина. Тие беа поврзани и со партиската келија на селото Подмочани.
*Јануари 1942. Во село Подмочани, во присуство на [https://mk.wikipedia.org/wiki/Јосиф&#x20;Јосифовски Јосиф Јосифовски] - Ѓорче Свештарот (инструктор на ПК KПJ за Македонија) и [https://mk.wikipedia.org/wiki/Ѓоре&#x20;Велкоски Ѓоре Велкоски] - Косте, формирана е трета келија на КПЈ. Тогаш за членови на КПЈ се примени: [[Косте Кусаковски]], [[Јордан Кусаковски]], [[Круме Ристевски]] (Роџевски), [[Крсте Фотевски]] и [[Јонче Лазаревски]]. Секретар на оваа келијае [[Живко Стефановски]]. Подоцна поради пасивизираност од партиската организација испаднаа Круме Ристевски (Роџевски), [[Крсте Фотевски]] и [[Јонче Лазаревски]], но истите останаа на врска. Оваа партиска келија постоеше до август 1943 година.<ref name=":0" />:152
*Февруари - март 1942. [[Ефтим Ристевски]] од село Подмочани, минувајќи по граничниот појас (по партиска задача), беше фатен од бугарската воена патрола и приведен во граничната караула кај ресенските гробишта. Таму беше сослушан и малтретиран, му беше одземен „откритиот лист” во кој стоеше дека живее во село Сопотско, а беше му го издал  Мите Богоевски, тогаш вработен во Општината Јанковец.<ref name=":0" />:156
*Во мај 1942 година, по директива на Реонскиот комитет, во село Подмочани е формиран селски воен поткомитет во состав: [[Живко Стефановски]], Лазе Парговски и [[Киме Шушевски]].<ref name=":0" />:160
* На 6 јули 1942 беше формиран Битолско-Преспанскиот партизански одред „Даме Груев“. Во Одредот биле вклучени следните личности од Подмочани:
*#[[Ристо Глобочки]] - Мирче, 08. до 11.1942. Дезертирал. Живеел во Скопје.
*#[[Крсте Ивковски]] - Велко. 08. до 09.1942. Дезертирал. Живеел во Ресен.
*#[[Јордан Наумовски]] - Калчо. 08.1942 до 18.08.1943. Живеел во Скопје.
*#[[Ефтим Ристевски]]. 06. до 18.08.1943. Живеел во Скопје.
*#[[Живко Стефановски]]. 06. до 17.07.1943. Живеел во Скопје.
*#[[Косте Кусаковски]] - Славе. 08. до 11.1942. Стрелан од Италијанскиот окупатор.
*Летото 1942 година, партиската келија на село Подмочани организира неуспешен атентат врз претседателот на општината - злогласен соработник на италијанскиот фашистички окупатор. Атентатот го извршија младинците комунисти во куќата на [[Јоне Колевски]]. Претседателот ја напушти Преспа и замина за Албанија.<ref name=":0" />:163
*На 15 јуни 1942, со помош на [[Косте Кусаковски]] и [[Јонче Митревски]] (Курбински?), двајцата од Подмочани, група илегалци од Преспа ја преминале демаркационата линија и се сместиле во Коријата над с. Сопотско.<ref name=":0" />:<sup>162</sup>
*Во јули 1942 од италијанската полиција беа притворени [[Ефтим Ристевски]] и [[Симо Несторовски]] во полиција во Царев Двор. Поради немање докази беа ослободени.<ref name=":0" />:<sup>167</sup>
*Во август 1942 [[Ефтим Ристевски]] повторно е затворен во Подмочани и спроведен во Корчанскиот затвор.<ref name=":0" />:<sup>174</sup>
*На 28 август 1942 во Подмочани пристигна Јосиф Јосифовски - Свештарот и Илија Игевски - Цветан. Договорено беше неколку членови на ПЈ да излезат во партизани: [[Косте Кусаковски]], [[Крсте Ивковски]], [[Јордан Наумовски]] и [[Ристо Глобочки]]. Привремено престојувале во с. Сопотско во месноста „[[Радјо Долиште]]“, а потоа беа префрлени во с. Болно кај месноста „[[Врбица]]“.<ref name=":0" />:<sup>176</sup>
* На 7 септември 1942 [[Науме Ристевски]] од с. Подмочани - член на КПЈ и учител во Сопотско, беше уапсен од бугарската полиција и спроведен во затворот во Битола, каде беше сослушуван и измачуван.<ref name=":0" />:<sup>179</sup>
*Во септември 1942 во с. Подмочани албанските власти уапсија членови на КПЈ и други напредни луѓе, и тоа: [[Јордан Шушевски]], [[Борис Шушевски]], [[Симо Несторовски]], [[Цветко Кусаковски]], и уште 15 други лица.<ref name=":0" />:<sup>186</sup>
*Одредот „Даме Груев“ престојувал во логори во Болно-петринската планина. Бугарите успеале да го дознаат местото. Постојат разни претпоставки како дошло до откривање на локацијата. Тоа можело да биде само од лице што ја знаело локацијата. [[Јордан Наумовски]] - Калчо за откривањето на локацијата го кажува следното: „Во септември 1942 од логорот над с. Болно дезертира еден борец од Подмочани. Поради тоа Одредот беше принуден да го промени логорот на престојување.“ Истото го потврдува и [https://mk.wikipedia.org/wiki/Илија&#x20;Спировски Илија Спировски], кој го именува дезертерот [[Крсте Ивковски]] - Велко, за кое пишува „По неколку дена колебање Крсте ја оставил пушката и покрај Болно заминал за Ресен каде имаше бавча и живеел во колиба. Оттаму замина за Битола, каде легално живеел по капитулацијата на Италија, кога во тој дел на Преспа се проширија бугарските окупатори, премина на нивна страна.
*Вечерта спроти Митровден, 7 ноември 1942, групата  на Илија Спировски од одредот „Даме Груев“, додека селаните го прославувале Митровден, во услови на силен дожд и секавица, партизаните поголем дел од ноќта ја поминале барајќи ја колибата во лозјето на Филип Магдевски. Сета грижа за исхраната на борците паднала врз грбот на [[Живко Стефановски]] и [[Лазе Парговски]] од Подмочани.<ref>Битолско -преспански одред „Даме Груев“. Битола 1998, стр. 140.</ref>
* На 18 ноември 1942 борците од одредот „Даме Груев“ [[Косте Кусаковски]] и [[Јордан Наумовски]] добиле задача да извршат атентат врз [[Трајко Кажановски|Трајко Андреевски - Кажановски]]. Го фатиле Трајко кога бил на лов, го врзале и разоружиле. Но, поради нивно невнимание, додека Јордан бил на стража Трајко успеал да се одврзе, го нападнал [[Косте Кусаковски|Костета Кусаковски]], го ранил и започнал да бега. Јордан пукал по Трајко но не го погодил.<ref name=":0" />:190.
* На 22 ноември 1942 година, пред насилно насобраното население во с. Подмочани беше јавно стрелан [[Косте Кусаковски]].
* После апсењето на Косте Кусаковски од Подмочани биле затворени и лицата: [[Лазе Парговски]], [[Лазо Дојчиновски]], [[Алексо Пржевски]], [[Милан Стојчевски]], а на [[Цветко Наумовски]] (таткото на [[Јордан Наумовски]]) му била запалена куќата.<ref name=":0" />:<sup>190</sup>
* После убиството на [[Косте Кусаковски]], уплашени од претресите по куќите што ги вршеле Италијанците во потрага по партизани, домашните на [[Ристо Глобочки]] го наговориле да оди на граничната караула кај [https://www.google.com/maps/@41.0630896,21.0509472,1084m/data=!3m1!1e3 Макази] и да им се предаде на Бугарите. Тој тоа го сторил и дезертирал. На 20 март 1943, за сите фатени дезертери од Одредот „Даме Груев“ Бугарите организирале судски процес во Битола. Меѓу нив биле и [[Ристо Глобочки]] - Мирче (Христо Илиев Иванов) и [[Крсте Ивковски]] - Велко (Крсто Иванов) од Подмочани. Судот ги ослободи сите обвинети наводно поради немање докази.
* На 2 јуни 1943 во месноста меѓу [https://www.google.com/maps/@41.0264659,21.0402894,703m/data=!3m1!1e3 Езерени и Подмочани] убиен е [[Трајко Кажановски]].
*Во септември 1943 по капитулацијата на Италија и навлегувањето на бугарските окупатори во тој дел на Преспа, од Подмочани биле фатени и спроведени во затвор во Ресен следните лица: [[Борис Шушевски]], [[Лазе Парговски]], [[Алексо Пржевски]], [[Мите Кечуловски]], [[Крсте Кечуловски]], [[Панде Стефановски]], [[Јонче Пржевски]], [[Мите Шушевски]], [[Такија Ристевски]], [[Сандре Ивановски]], [[Боривоје Костиќ]], [[Круме Ристевски]], [[Милан Шушевски]], [[Јордан Шушевски]], [[Ристо Глобочки]], [[Киме Шушевски]]. Потоа во интернација беа спроведени [[Василка Ивановска]], [[Милица Стефановска]], [[Флора Шушевска]], [[Гена Шушевска|Гена]] и [[Малева Шушевска|Милева Шушевска]].<ref name=":0" /><sup>249</sup>
*Во извештај од 13.09.1943 год. на член на Главниот Штаб на НОВ за Македонија до [https://mk.wikipedia.org/wiki/Светозар&#x20;Вукмановиќ-Темпо Светозар Вукмановиќ-Темпо] меѓу другото пишува: „Драги друже Темпо,... После тоа била нападната бугарската полициска станица кај Подмочани, но без никаков резултат. По половина час борба, четата се повлече. Бугарите дадоа голем отпор. Тие беа вкопани и беше тешко да им се приближи без жртви.“
*Во втората половина на ноември 1943  во Подмочани народно-ослободителниот одбор го сочинуваа: [[Лазе Парговски]], [[Крсте Кечуловски]] и [[Мите Кечуловски]].<ref name=":0" />:<sup>263</sup>
*Во јануари 1944 во Подмочани активно работи младинската група во која членуваат: [[Милева Шушевска]], [[Гена Шушевска]], [[Милан Шушевски]], [[Вите Гаџовски]], [[Сандре Ивановски]], [[Никола Шушевски]], [[Живка Зацевска]]. Со активот на жените, кој покасно се формира во Подмочани, активно работи [[Веса Дојчиновска]].
*Во април 1944 од Подмочани излегоа група партизани, и тоа: [[Симе Несторовски]] - Џаџан, [[Лазе Дојчиновски|Лазо Дојчиновски]], [[Лазе Парговски]], [[Владо Попчевски]], [[Џемаил Батовски]].
*На 31 мај 1944 упасен и убиен од бугарската полиција [[Панде Стефановски]], таткото на [[Живко Стефановски]].<ref name=":0" />:<sup>302</sup>
*Во мај 1944 биле интернирани од фамилијата на [[Живко Стефановски]] - братот Петре, мајката Мила, сестрата Душанка. Од фамилијата на [[Ѓорѓи Шушевски|Ѓорѓи В. Шушевски]] - мајката Флоринка и сестрите Гена и Милева. Потоа и [[Василка Ивановска]] била интернирана во Албанија.<ref name=":0" />:<sup>304</sup>
*Додека фамилиите од Подмочани биле во интернација, во организација на Активот на жените (Веса Дојчиновска, Зорка Мицалевска, Веса Кусаковска) и една група младинци, било организирана доброволна акција за извршување на земјоделските работи на интернираните партизански семејства. Истата акција ја спроведувале и кај фамилиите кои имале загинати борци.
*Кон половината на месец јуни 1944 во Подмочани обновен и формиран е првиот народно-ослободителен одбор во состав [[Крсте Кечуловски]], [[Мите Кечуловски]], [[Цветко Кусаковски]].<ref name=":0" />:<sup>308</sup>
*На 2 август 1944 на Првото заседание на АСНОМ бил присутен [[Ѓорѓи Ивановски]].
*На 4 август 1944 во месноста „Осој“ над с. Подмочани Околискиот комитет на КПМ за Ресен и Ресенско одржа состанок. На истиот ден [[Кире Дојчиновски]] станува член на Околискиот комитет на СКОЈ за Ресен и Ресенско.<ref name=":0" />:<sup>310</sup>
*Во август 1944 формиран е народно-ослободителен одбор во состав: [[Мите Кечуловски]], [[Јоне Китанчевски]], [[Науме Калунџиевски]], [[Крсте Белевски]], [[Цветко Кусаковски]].<ref name=":0" />:<sup>316</sup>
*Ноќта меѓу 3 и 4 септември 1944, за време на маршот на Седмата бригада, од с. Подмочани одделен е новиот состав на Одредот и испратен најнапред во базата на Караорман за добивање оружје. .<ref name=":0" />:<sup>317</sup>
*Бригадата ги нападнала позициите на бугарските сили на просторот во Подмочани и го ослободиле селото на 7 септември 1944. Единиците на Седмата македонска бригада ноќта меѓу 6 и 7 септември пристигнаа во с. Подмочани. Првиот баталјон на Седмата бригада се утврди  на просторот [https://www.google.com/maps/@41.0306011,21.0489853,1084m/data=!3m1!1e3 меѓу двете Горици] (Подмочанската и Белоцрквенската). Бугарската војска - околу 300 војници и 55-от бугарски полк, на 7 септември утрото, започнала да се повлекува во правецот на Макази. При тоа Првиот баталјон на Седмата бригада стапи во дејство и ги гонеше се до селото [https://www.google.com/maps/@41.0587782,21.0477863,1182m/data=!3m1!1e3 Козјак], а бугарската војска во панично бегство отстапуваше кон планината Баба, оставајќи воена опрема, ќебиња и друго кое беше запленето, а потоа поделено на населението во селото. <ref name=":0" />:<sup>321</sup>
*На 11 септември 1944 формиран е Општински народно-ослободителен одбор за Општина Подмочани. Претседател на одборот бил Никола Парговски од Претор, а секретар [[Јордан Ивановски]].<ref name=":0" /><sup>327</sup>
*На 13 септември 1944 формиран е Општински комитет на КПМ за Општина Подмочани. Член е [[Круме Ристевски]] (Роџевски).
*На 12 спроти 13 септември 1944 во Подмочани е фатен Трајко Андоновски - Комитот, пред војната емигрант во Бугарија, контрачетник од село Царев Двор. Него органите на НОВ го сослушуваа во селското училиште. Потоа е пренесен во партизанската база во село Љубојно каде е осуден на смрт и ликвидиран, заедно со Киме Златаров, соработник на окупаторите, од Подмочани.:<sup>328</sup>
*На 15 септември 1944 во с. Подмочани е откриен Цане Сарафов (Серафим) од с. Лера. Бил бугарски соработник. Во селото бил препознат од група борци, фатен и сослушан во [[Медиум:СтароШколо1.jpg|селското училиште]], а потоа бил одведен во базата во с. Љубојно, каде бил осуден на смрт и ликвидиран.<ref name=":0" />:'''<sup>330</sup>'''
*На 12 октомври 1944 во реонот на с. Подмочани формиран е Околиски народно-ослободителен фронт на Ресенска околија.<ref name=":0" />:<sup>339</sup>
*На Вториот конгрес на НОМСМ, кој се одржа во јануари 1945 учествуваше [[Живко Митревски]], од младинската организација на с. Подмочани.<ref name=":0" />:<sup>352</sup>
*Во февруари 1945 [[Милева Шушевска]] е избрана во новиот состав на Околискиот комитет на КПМ одговорна за АФЖ.<ref name=":0" />:''<sup>354</sup>''

==Наводи==

<references />