Добредојдовте на МедијаВики за Подмочани

Трајко Китанчев

Од Подмочани
Трајко Китанчев
Роден1 септември 1858
Место роденПодмочани
Починат1 август 1895
Место погребанСофија • Бугарија
Сопружник
Деца
ТаткоЦветко
МајкаЦвета
РодниниЕфтим - брат
Познат


Трајко Китанчев е роден на 1 септември 1858 година во селото Подмочани, Ресенско. Основното образование го започнал на 8 годишна возраст во Ресен, од каде по две години заминал во Истанбул, за да му помага на својот татко, кој се занимавал со градинарство. Во учебната 1869/70 година, Трајко Китанчев пристапил во бугарското училиште во Фенер, кое го посетувал една година и 3-4 месеци, но поради немање на средства го прекинал образованието. Погребан е во Централните гробишта во Софија, Парцела 28.

Во почетокот Трајко Китанчев учел во родното село, а од 1869 година заедно со Спиро Гулабчев и Димитар Благоев го продолжил образованието во бугарското училиште во Цариград. Од главниот град на Отоманската империја, младиот Трајко во 1874 година бил испратен да учи на Богословијата во Киев како стипендист на охридско-преславскиот митрополит Натанаил. Дипломирал во 1879 година. Накратко студирал право во Москва (1879-1880), но го прекинал поради болест и се вратил во Бугарија. Овде се занимава со настава.

Од 1881 до 1882 година работел во семинаријата Петар и Павле на манастирот Љасков. Потоа бил назначен во Солунската бугарска гимназија „Св. Свети Кирил и Методиј“, каде што предава географија, општа историја и литература. Китанчев во следните години (1883-1886) учителствувал сукцесивно во гимназиите во Пловдив, Габрово и Софија. При избувнувањето на Српско-бугарската војна (1885) заминал на фронтот како доброволец. Во периодот 1886-1890 година бил училишен инспектор во Великотарновско.

Освен како учител, Китанчев е и политички актер. Тој е член на Либералната партија и меѓу најблиските до Петко Каравелов. Тој е пријател и со Стефан Стамболов. Китанчев е пратеник во 4-то и 5-то Редовно народно собрание. Ја поддржувал администрацијата на д-р Васил Радославов, а потоа и меѓу активните поддржувачи на истанбулската политика. Последователно, сепак, тој беше разочаран од тешкиот надворешнополитички курс на земјата за време на владеењето на Стамболов (1887-1894). По расколот на Либералната партија, Китанчев беше меѓу соосновачите на Демократската партија. Иако не го завршил правното образование, се појавил и како успешен адвокат.

Во 1892 година се случи остра промена во животот на Китанчев. Тој е осуден на три години затвор под обвинение за соучесништво во обидот за убиство на Стефан Стамболов и министерот Христо Белчев. Поминува многу години во затвори, во IV и V одделенија и во Црната џамија во Софија и во окружниот затвор во Хасково. По излегувањето од затвор (20 мај 1894 г.), тој повторно активно се вклучува во политичкиот живот на земјата. Бил избран за пратеник во 8. Народно собрание, учествувал во формирањето и станал претседател на македонското друштво „Братски Сојуз“. Бил меѓу иницијаторите за обединување на македонските друштва во Бугарија и станал претседател на Врховниот македонско-одрински комитет (ВМОК) формиран во 1895 година. Организацијата постоеше 8 години и имаше значајна улога во народноослободителното движење. На 13 август 1895 година, претседателот на ВМОК почина од срцев удар на само 37 години. Погребан е во Софија.

Трајко Китанчев остави значително книжевно наследство, собрано и објавено набргу по неговата смрт во обемниот том од Јордан Иванов. Неговото име го носи една од софиските улици и денешното училиште „Христо Смирненски“ (до 1951 година). Во дворот на училиштето му е поставен споменик, кој подоцна бил уништен.[1]

Пратеник

Ова е извештај од 1889 г. од српски новинар за еден настан со пратеникот Трајко Китанчев во Бугарското собрание.

Сега нешто во врска со Бугарија. Да ви известам една сцена од Бугарското народно собрание, кое сега се одржува во Софија. Моите информации потекнуваат од Софија, и тие се точни.

Во Собранието се расправа за 30 милиони заем, кои Стамболов ги подигна од „Лендербанка“. Опозицијата го напаѓа тој заем, али Стамболов му дава збор само на пратеникот Китанчев. Иначе никој од опозицијата не смее да отвори уста. Доаѓа полицијата и го носи надвор.

КИТАНЧЕВ (го почнува говорот): Овој заем е незаконит.

СТАМБОЛОВ (го прекинува): Тебе тоа Каравелов синоќа те научи.

КИТАНЧЕВ: Не е точно. Ако Каравелов мене ме научеше, твојата луда глава никогаш мене не би ми одговорила.

ПРЕТСЕДАТЕЛОТ ПЕТКОВ СВИРЧО (звони): Ти Китанчев, молчи! Ќе го викнам Квесторот (човекот задолжен за административни и финансиски работи), па ќе те исфрли од говорницата. Главата ќе ти биди долу, а нозете горе.

Настанува галама. Пратениците протестираат. Квесторот им кажува, ако не прекинат ќе ја викни полицијата да ги истера надвор.

Пратениците се смируваат.

КИТАНЧЕВ (продолжува): Целта на „Лендербанката“ е да ја посвои железницата.

СТАМБОЛОВ (до претседателот): Земи му го зборот! Не треба да се навреди тој што дава пари.

КИТАНЧЕВ: „Лендербанката“ не ни испрати пушки, само тепање.

СТАМБОЛОВ: Ние за опозицијата во Бугарија имаме доволно тепање. Не е потребно да набавуваме од Австрија. (Мнозинството се сложува). Заемот е добродетелство за Бугарија. Ова го потврдува тоа што руската штампа пишува за овој заем. Да беше штетен за Бугарија, Русите би га подржале.

КИТАНЧЕВ (до пратениците): Барем овој заем земете го озбилно, кога ништо друго не земате озбилно.

Собранието со ракоплескање го одобрува заемот.[2]

Галерија

  • ТрајкоКитанчев0.jpg
  • ТрајкоКитанчев1.jpg
  • ТрајкоКитанчев3.jpg
  • ТрајкоКитанчев2.jpg
  • ТрајкоКитанчев4.jpg

Надворешни извори

https://mk.wikipedia.org/wiki/Трајко_Китанчев

Марко Крале си ја губи силата – ден потоа

Трајко Китанчев. Македонска нација. 4 март 2015.

Ванчо Ѓорѓиев. Трајко Китанчев. Универзитет „Св. Кирил и Методиј“/Филозофски факултет - Институт за историја, Скопје 2015.

Валентина Миронска-Христовска: Трајко Китанчев (книжевна, културна и    револуционерна дејност). Институт за македонска литература, Скопје 2015.

Гане Тодоровски. „Трајко Китанчев : (1858–1895)“, Разгледи, XII, бр. 9-16 (1970), стр. 939-965.

Гане Тодоровски. „За двете поеми на Трајко Китанчев на темата Марко Крале“. Спектар, год. 10, бр. 19 (јуни 1992), стр. 31-38.

Гане Тодоровски. „Глоса за двајца предмисирковци“. Современост, год. 49, бр. 4-6 (април, мај, јуни 2000), стр. 5-22. За Трајко Китанчев и Христо Матов за прашањето на самобитноста на македонскиот јазик кој како и Мисирков ги предочија важните особености.

Трайко Китанчев – Даскалетина от Ресенско

Атанас Раздолов. „На Трајко Китанчев“.

Библиографија

  1. Превод на песни на македонски јазик
  2. За некои собствени имена в Българския език
  3. 3а ударението върху думите в ресенския говор от западно-македонското наречие", София, 1892 година
  4. Решенията на първия конгрес на македонските дружества

Наводи

  1. ↑ https://www.sofiahistorymuseum.bg/bg/novini/155-%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%BA%D0%BE-%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%87%D0%B5%D0%B2-%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8E%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%80-%D0%B8-%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%BA
  2. ↑ „Застава“, 15.12.1889, страна 5.
Преземено од „https://prespa.org/wiki/index.php?title=Трајко_Китанчев&oldid=1313“